Η άσκηση έχει γενικά ευνοϊκές επιδράσεις στην υγεία της καρδιάς, υπάρχουν όμως κάποιοι περιορισμοί για να μη μεταβληθεί από μια ευεργετική σε βλαπτική διαδικασία. Η συμμετοχή σε απλή (σουηδική) γυμναστική και το βάδισμα επιβάλλονται, ανεξάρτητα από την ύπαρξη οποιασδήποτε καρδιολογικής πάθησης. Αντίθετα, η συμμετοχή σε ανταγωνιστικά αθλήματα και ο πρωταθλητισμός απαιτούν απόλυτα υγιή καρδιά και αγγεία.
Ποια είναι τα οφέλη της συστηματικής άσκησης;
Για να έχουμε το βέλτιστο αποτέλεσμα χρειάζεται σωματική άσκηση 3-5 φορές την εβδομάδα σε ένταση και ρυθμό που να διατηρεί την καρδιακή συχνότητα στο επιθυμητό επίπεδο για 20-45 λεπτά, καθ’ όλη τη διάρκεια της άσκησης. Συστήνεται ως καταλληλότερη η αερόβια άσκηση η οποία γυμνάζει την καρδιά και το υπόλοιπο σώμα.
Τα οφέλη από την άσκηση σε υγιή άτομα συνοψίζονται στα εξής:
- Βελτίωση της φυσικής ικανότητας-κατάστασης (fitness).
- Βελτίωση στο σωματικό βάρος και στη ρύθμιση της πίεσης.
- Θετική επίδραση στην ψυχική υγεία.
- Συμβολή στην αύξηση της “καλής” (HDL) χοληστερίνης και στη μείωση της “κακής” (LDL), προφυλάσσοντας τα αγγεία από αρτηριοσκλήρυνση.
- Μόνιμη διάταση των στεφανιαίων αρτηριών και βελτίωση της ελαστικότητας των αγγείων.
- Τόνωση και διευκόλυνση της κυκλοφορίας του αίματος και αύξηση της στεφανιαίας ροής, δηλαδή της αιμάτωσης του καρδιακού μυός.
- Μείωση της πιθανής τάσης του οργανισμού για θρομβώσεις.
- Βελτίωση – σε υγιή άτομα – των επιπέδων στις απολιποπρωτεΐνες apo-A και apo-B. Συγκεκριμένα, η συστηματική άσκηση μπορεί να προκαλέσει αύξηση της apo-A και μείωση της apo-B, γεγονός που θεωρείται ότι μπορεί να μειώσει τον καρδιαγγειακό κίνδυνο.
- Πρόληψη της στεφανιαίας νόσου (πρωτογενής πρόληψη).
- Αύξηση του προσδόκιμου ζωής.
Τι πετυχαίνουμε με την άθληση;
Με την άθληση πετυχαίνουμε την ενδυνάμωση και την υπερτροφία των μυών, ενώ παράλληλα επιδρά καταλυτικά στην καρδιά και το αγγειακό σύστημα. Τόσο ως μέθοδος πρωτογενούς πρόληψης, όσο και ως δευτερογενούς, η σωματική δραστηριότητα έχει αποδειχθεί ευεργετική στην αντιμετώπιση μεγάλου αριθμού νοσημάτων, συμπεριλαμβανομένων της υπέρτασης, της δυσλιπιδαιμίας, της παχυσαρκίας, του σακχαρώδη διαβήτη, μετά από έμφραγμα του μυοκαρδίου και της καρδιακής ανεπάρκειας.
Επαγγελματικά ή Ερασιτεχνικά;
Η καθημερινή ερασιτεχνική άσκηση είτε είναι αερόβια ή αναερόβια αναζωογονεί το εσωτερικό τοίχωμα των αρτηριών και έτσι παράγεται μια σειρά ουσιών που προκαλούν αγγειοδιαστολή και εμποδίζουν τις θρομβώσεις μέσα στις αρτηρίες και τις φλέβες. Η έλλειψη λοιπόν καθημερινής άσκησης αναστέλλει αυτές τις ευεργετικές επιδράσεις και τελικά το άτομο το οποίο δεν ασκείται είναι δυνατόν να εμφανίσει είτε αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο είτε έμφραγμα του μυοκαρδίου.
Όσον αφορά τους επαγγελματίες αθλητές η προσαρμογή της καρδιάς τους εξαρτάται τόσο από την ένταση της προπόνησης όσο και από το είδος του αθλήματος. Οι αθλητές υψηλού επιπέδου παρά το γεγονός ότι εμφανίζουν όλες τις ευνοϊκές επιδράσεις της άθλησης παρουσιάζουν εντονότερες προσαρμογές με αποτέλεσμα μεγαλύτερη σε μέγεθος καρδιά «μεγαλοκαρδία» και «βραδυκαρδία».
Το ερώτημα το οποίο τελικά τίθεται και μένει έως τώρα αναπάντητο είναι εάν η υπερβολική υπερτροφία του μυοκαρδίου και η βραδυκαρδία μειώνει το προσδόκιμο της επιβίωσής τους.
Υπάρχει Κίνδυνος για τους Επαγγελματίες Αθλητές;
Ο συστηματικός αθλητισμός δεν αποτελεί το αίτιο του θανάτου, προδιαθέτει όμως σε αυτόν στην περίπτωση σοβαρών αδιάγνωστων καρδιαγγειακών νοσημάτων. Συχνότερα ενοχοποιούνται συγκεκριμένες καρδιακές παθήσεις όπως η υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια η αρρυθμιογόνος μυοκαρδιοπάθεια, μυοκαρδίτιδες, κληρονομικά νοσήματα που δημιουργούν κακοήθεις αρρυθμίες, δομικές ανωμαλίες της καρδιάς, των στεφανιαίων αγγείων ή των μεγάλων αγγείων του σώματος.
Είναι σημαντικός ο καρδιαγγειακός έλεγχος;
Ένας πλήρης καρδιαγγειακός έλεγχος σε όσους ανθρώπους αθλούνται συστηματικά ή κάνουν πρωταθλητισμό, είναι απαραίτητος. Ο έλεγχος θα πρέπει να τροποποιείται αναλόγως την ηλικία του εκάστοτε αθλητή εάν δηλαδή είναι πάνω ή κάτω από την ηλικία των 35 ετών.
Έτσι σε ηλικίες κάτω των 35 ετών περιλαμβάνεται η λήψη του οικογενειακού – ατομικού ιστορικού του αθλητή, κλινική εξέταση (ακρόαση, μέτρηση της αρτηριακής πίεσης, ψηλάφηση των μεγάλων αγγείων) και τέλος ηλεκτροκαρδιογράφημα 12 απαγωγών σε ηρεμία.
Εάν υπάρχουν παθολογικά ευρήματα τότε ο έλεγχος περιλαμβάνει δοκιμασία κόπωσης ή άλλες δυναμικές δοκιμασίες (stessecho), ηχωκαρδιογράφημα (triplex καρδιάς), 24ωρη ηλεκτροκαρδιογραφική παρακολούθηση αλλά και πιο εξειδικευμένες εξετάσεις όπως μαγνητική καρδιάς και καρδιακό καθετηριασμό.
Σε ηλικίες άνω των 35 ετών θα πρέπει να εκτιμάται ο καρδιαγγειακός κίνδυνος του εκάστοτε αθλητή και να εξετάζεται ανάλογα.
Σε γενικές γραμμές ο καρδιαγγειακός έλεγχος θα πρέπει να επαναλαμβάνεται κάθε 2ετία ή και συντομότερα σε νεαρούς γρήγορα αναπτυσσομένους αθλητές και θα πρέπει να γίνεται από ιατρικό προσωπικό με εξειδικευμένες γνώσεις.
