Είναι η παχυσαρκία εχθρός της καρδιάς;
Τις τελευταίες δεκαετίες, η ανθρωπότητα αντιμετωπίζει την επιδημία της παχυσαρκίας, με σημαντική αύξηση της συχνότητάς της παγκοσμίως. Η παχυσαρκία έχει συνδεθεί με αυξημένη καρδιαγγειακή νοσηρότητα και θνησιμότητα. Η σχέση μεταξύ παχυσαρκίας και καρδιομεταβολικών παθήσεων είναι σύνθετη και επηρεάζεται από γενετικούς, περιβαλλοντικούς και συμπεριφορικούς παράγοντες.
Με τον όρο παχυσαρκία ορίζουμε την υπερβολική ή ανώμαλη συσσώρευση λίπους στο σώμα, που μπορεί να βλάψει σοβαρά την υγεία. Είναι κάτι διαφορετικό σε σχέση με τη μικρή αύξηση του βάρους. Στην ουσία πρόκειται για χρόνια διαταραχή του μεταβολισμού, η οποία προσδιορίζεται κυρίως από γονιδιακές διαταραχές (παθολογικά γονίδια). Όμως πέραν των γονιδίων συμμετέχει και το περιβάλλον δηλαδή οι κλιματολογικές συνθήκες, η διατροφή, η κίνηση και γενικότερα η κοινωνική συμπεριφορά του ατόμου. Ιδιαίτερα επικίνδυνη θεωρείται η παχυσαρκία όταν η περίμετρος της μέσης για τους άνδρες ξεπερνά τα 102cm και για τις γυναίκες τα 88 cm.
Οι παχύσαρκοι άνθρωποι χωρίζονται σε δύο βασικές κατηγορίες: στους μεταβολικά υγιείς και στους μεταβολικά μη υγιείς. Ως μεταβολικά υγιείς χαρακτηρίζονται όσοι παρά το αυξημένο σωματικό βάρος δεν εμφανίζουν συνοδά νοσήματα, όπως υπέρταση, υψηλή χοληστερίνη ή σακχαρώδη διαβήτη. Αντίθετα, οι μεταβολικά μη υγιείς παχύσαρκοι έχουν έως και τετραπλάσιο κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών παθήσεων.
Τι γίνεται όμως με τους μεταβολικά υγιείς παχύσαρκους; Είναι ασφαλείς; Η απάντηση είναι όχι.
Πώς επηρεάζει η παχυσαρκία την καρδιά;
Υπάρχουν δύο βασικοί μηχανισμοί με τους οποίους η παχυσαρκία επηρεάζει την καρδιά.
Ο πρώτος αφορά τις αλλαγές στην καρδιακή δομή και λειτουργία:
– Υπερτροφία της αριστερής κοιλίας,
– Δυσλειτουργία στη συνολική και διαστολική καρδιακή λειτουργία,
– Αύξηση του καρδιακού φορτίου λόγω της μεγάλης λιπώδους μάζας, που αυξάνει την κατανάλωση οξυγόνου.
Αυτές οι αλλαγές επιβαρύνουν την καρδιά τόσο στους μεταβολικά υγιείς όσο και στους μη υγιείς παχύσαρκους.
Ο δεύτερος μηχανισμός σχετίζεται με τον μεγάλο όγκο λιπώδους ιστού, ο οποίος λειτουργεί ως ενδοκρινικό όργανο και παράγει προφλεγμονώδεις κυτοκίνες. Αυτό επηρεάζει αρνητικά το μεταβολισμό της γλυκόζης και των λιπιδίων, προκαλώντας:
– Ινσουλινοαντίσταση,
– Δυσλιπιδαιμία,
– Φλεγμονή, που αποτελούν κύριους παράγοντες εμφάνισης αθηροσκλήρωσης και καρδιαγγειακών νόσων.
Οι κλινικές συνέπειες αυτού του μηχανισμού είναι:
– Υπέρταση
– Στεφανιαία νόσος
– Καρδιακή ανεπάρκεια
– Εγκεφαλικά επεισόδια.
Αντιμετώπιση
Η αντιμετώπιση της παχυσαρκίας μέσω διαιτητικών παρεμβάσεων, άσκησης, φαρμακευτικής αγωγής (π.χ. αγωνιστές GLP-1 όπως η σεμαγλουτίδη) και, σε ορισμένες περιπτώσεις, χειρουργικής επέμβασης έχει αποδειχθεί ότι μειώνει τον καρδιαγγειακό κίνδυνο και βελτιώνει την καρδιακή λειτουργία.
Η απώλεια του σωματικού βάρους πρέπει να γίνεται σταδιακά και να αποφεύγονται οι μεγάλες αυξομειώσεις βάρους, που ίσως είναι πιο επικίνδυνες για την υγεία, από την ίδια την παχυσαρκία. Ο ιδανικός ρυθμός απώλειας βάρους σε μια δίαιτα είναι μισό με ένα κιλό την εβδομάδα. Πρέπει να είμαστε πολύ επιφυλακτικοί σε δίαιτες που υπόσχονται απότομη μείωση του βάρους.
Επίσης, πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι οι περισσότεροι άνθρωποι μπορούν να αντέξουν δίαιτες με χαμηλή ποιότητα θρεπτικών συστατικών για 2-3 εβδομάδες, χωρίς να υποστούν σοβαρές βλάβες στην υγείας τους. Προκειμένου να ρυθμίσει κανείς το βάρος του, πρέπει κατ’ αρχήν να επισκεφθεί το γιατρό του για να εκτιμηθούν οι παράμετροι εκείνες που θα του παρέχουν ασφάλεια στους χειρισμούς. Πολλές φορές η παχυσαρκία μπορεί να συνυπάρχει με αυξημένη χοληστερίνη, τριγλυκερίδια, αυξημένη πίεση ή ενδοκρινολογικά προβλήματα. Επίσης, ενδέχεται να συνυπάρχει με λιπώδη διήθηση ή και αναιμία.
Η ιατρική εκτίμηση θα καθορίσει και τη θεραπεία εκλογής η οποία μπορεί να είναι διαιτητική, φαρμακευτική, χειρουργική ή μικτή εάν πρόκειται και για την ρύθμιση ασθενειών που ενδέχεται όπως προαναφέρθηκε να συνυπάρχουν. Οι φαρμακευτικές και χειρουργικές μέθοδοι που έχουν εφαρμοστεί για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας πρέπει να αντιμετωπίζονται με μεγάλη επιφύλαξη, αφορούν άτομα με σοβαρότατη παχυσαρκία, πχ πάνω από 150 κιλά, και πρέπει να γίνονται κάτω από συστηματική ιατρική παρακολούθηση.
Συμπέρασμα
Η παχυσαρκία αποτελεί αναμφίβολα «εχθρό» της καρδιάς, καθώς αυξάνει σημαντικά τον καρδιαγγειακό κίνδυνο μέσω πολλαπλών μηχανισμών. Η πρόληψη και η αποτελεσματική διαχείριση της παχυσαρκίας είναι κρίσιμες για τη μείωση της νοσηρότητας και της θνησιμότητας από καρδιαγγειακά νοσήματα.
